درمان فوتودینامیک یا PDT یک روش نوین در چشم‌پزشکی است که برای درمان برخی بیماری‌های شبکیه، به ویژه انواعی که با رشد عروق خونی غیرطبیعی همراه هستند، استفاده می‌شود. این روش ترکیبی از دارو و نور است که به صورت هدفمند عمل می‌کند.
چگونگی عملکرد PDT:
- مرحله اول – تزریق دارو:
- داروی حساس به نور (معمولاً ورتبرورفین) از طریق رگ بازو تزریق می‌شود.
- این دارو در سراسر بدن گردش می‌کند و به طور انتخابی در عروق خونی غیرطبیعی شبکیه جمع می‌شود.
- مرحله دوم – فعال‌سازی با لیزر:
- پس از حدود ۱۵ دقیقه، نور لیزر با طول موج خاص به شبکیه تابانده می‌شود.
- این نور فقط داروی موجود در عروق مشکل‌دار را فعال می‌کند.
- داروی فعال‌شده باعث ایجاد لخته‌های کوچک و بسته شدن عروق غیرطبیعی می‌شود.
کاربردهای اصلی:
- دژنراسیون ماکولا مرطوب (AMD): شایع‌ترین مورد استفاده از PDT
- رتینوپاتی مرکزی سروز (CSR): تجمع مایع در ماکولا
- برخی تومورهای چشمی
- ناهنجاری‌های عروقی شبکیه
مزایای این روش:
- دقت بالا: فقط عروق مشکل‌دار را هدف می‌گیرد
- حفظ بافت سالم: به سلول‌های سالم آسیب نمی‌زند
- سرپایی بودن: نیاز به بستری ندارد
- کم‌عوارض: نسبت به روش‌های دیگر عوارض کمتری دارد
مراحل انجام درمان:
- قبل از درمان:
- معاینه کامل چشم‌پزشکی
- تصویربرداری از شبکیه (OCT و آنژیوگرافی)
- بررسی سلامت عمومی بیمار
- روز درمان:
- تزریق دارو (حدود ۱۰ دقیقه)
- انتظار ۱۵ دقیقه برای انتشار دارو
- تابش لیزر (حدود ۸۳ ثانیه برای هر چشم)
- پس از درمان:
- استراحت کوتاه در کلینیک
- دریافت دستورالعمل‌های مراقبتی
مراقبت‌های پس از درمان:
- حفاظت از نور:
- پرهیز از نور مستقیم خورشید به مدت ۴۸ ساعت
- استفاده از عینک آفتابی با محافظت کامل
- پوشیدن لباس‌های پوشیده و کلاه
- فعالیت‌ها:
- استراحت در روز اول
- پرهیز از فعالیت‌های سنگین به مدت یک هفته
- اجتناب از شنا به مدت ۳ روز
عوارض احتمالی:
- کوتاه‌مدت:
- تاری دید (۲۴-۴۸ ساعت)
- حساسیت به نور (۵-۷ روز)
- تغییرات موقت در دید رنگ
- نادر:
- کاهش دید
- التهاب
- واکنش‌های آلرژیک
نتایج مورد انتظار:
- تثبیت بینایی در بیشتر موارد
- پیشگیری از پیشرفت بیماری
- در برخی موارد بهبود بینایی
- نیاز به جلسات تکرار در ۳-۶ ماه
نکات مهم:
- این روش درمان قطعی نیست اما می‌تواند بیماری را کنترل کند
- ممکن است نیاز به ترکیب با سایر درمان‌ها باشد
- پیگیری منظم با چشم‌پزشک ضروری است
سوالات متداول:
- آیا این روش درد دارد؟ خیر، فقط ممکن است هنگام تزریق کمی ناراحتی احساس شود.
- چه زمانی می‌توانم به کار بازگردم؟ معمولاً پس از ۱-۲ روز می‌توانید فعالیت‌های سبک را از سر بگیرید.
- آیا نیاز به همراه دارم؟ بله، به دلیل گشادشدن مردمک باید همراه داشته باشید.
جمع‌بندی: PDT یک روش ایمن و مؤثر برای کنترل برخی بیماری‌های شبکیه است. با وجودی که ممکن است نیاز به تکرار داشته باشد، اما می‌تواند به حفظ بینایی کمک کند. برای بررسی دید و آیا اینکه بعد از عمل نیاز به اصلاح با عینک دارید یا خیر می توانید با بینایی سنجی محمد ناصری در تماس باشید.