۱. کلیات
نزدیک‌بینی یک عیب انکساری شایع است که در آن نور جلوی شبکیه متمرکز می‌شود و باعث تاری دید دور می‌گردد.
پیشرفت نزدیک‌بینی در کودکان نگران‌کننده است زیرا خطر عوارض چشمی (مانند جداشدگی شبکیه، گلوکوم) را در سنین بالاتر افزایش می‌دهد.
مداخلات درمانی با هدف کاهش سرعت پیشرفت نزدیک‌بینی، به ویژه از طریق کاهش افزایش طول محوری چشم انجام می‌شوند.
۲. انواع مداخلات
الف) مداخلات نوری: ۱. ارتوكراتولوژی (Ortho-K):
مکانیسم: استفاده از لنزهای سخت نفوذپذیر به گاز در طول شب برای تغییر شکل موقتی قرنیه
اثربخشی: کاهش ۳۰-۵۰٪ در افزایش طول محوری نسبت به عینک‌های تک‌دید
عوارض جانبی: خطر عفونت قرنیه، سایش قرنیه و کاهش حساسیت کنتراست
۲. لنزهای تماسی چندکانونی:
مکانیسم: ایجاد دیفوكوس محیطی برای کاهش محرک‌های رشد چشم
اثربخشی: کاهش ۲۵-۵۰٪ در پیشرفت نزدیک‌بینی
عوارض: ناراحتی، تاری دید و افزایش خطر عفونت چشم
۳. عدسی‌های عینک با دیفوكوس محیطی:
مکانیسم: ایجاد دیفوكوس میوپیك در محیط شبکیه
اثربخشی: کاهش ۲۰-۴۰٪ در پیشرفت
عوارض: حداقل؛ ممکن است باعث ناراحتی خفیف بینایی شود
ب) مداخلات دارویی:
قطره‌های آتروپین با دوز پایین:
مکانیسم: مهار بازسازی صلبیه از طریق اثر آنتی‌موسكارینیك
اثربخشی: کاهش ۵۰-۶۰٪ در پیشرفت با غلظت ۰.۰۱% تا ۰.۰۵%
عوارض: گشاد شدن مردمک، اختلال تطابق و حساسیت به نور
نکته: غلظت‌های بالاتر (مثلاً ۰.۵%) موثرترند ولی عوارض بیشتری دارند
پ) مداخلات رفتاری:
افزایش زمان فعالیت در فضای باز:
مکانیسم: قرارگیری در معرض نور روشن و ترشح دوپامین
اثربخشی: کاهش خطر شروع نزدیک‌بینی ولی اثر محدود بر کاهش پیشرفت در کودکان مبتلا
توصیه: حداقل ۲ ساعت فعالیت روزانه در فضای باز
۳. شواهد مطالعات
ارتوكراتولوژی: مطالعات تصادفی‌سازی شده کاهش معنادار رشد محوری را نشان داده‌اند
لنزهای چندکانونی: طراحی‌های مرکز-دور بیشترین اثر را داشته‌اند
آتروپین با دوز پایین: متاآنالیزها مؤثر بودن غلظت ۰.۰۱% با پروفایل ایمنی مناسب را تأیید کرده‌اند
فعالیت در فضای باز: ارتباط قوی با کاهش بروز نزدیک‌بینی در مطالعات مشاهده‌ای
۴. ملاحظات کلیدی
زمان مداخله: بیشترین اثر در سنین ۶-۱۲ سال (دوره رشد سریع چشم)
پایبندی: موفقیت درمان به استفاده مداوم از مداخلات بستگی دارد
ترکیب درمان‌ها: ترکیب روش‌ها (مثلاً ارتوكراتولوژی + آتروپین) ممکن است اثربخشی را افزایش دهد
۵. توصیه‌ها
درمان‌های خط اول: آتروپین ۰.۰۱% و ارتوكراتولوژی به دلیل اثربخشی اثبات شده
اقدامات پیشگیرانه: تشویق به فعالیت در فضای باز برای کودکان در معرض خطر
پایش منظم: معاینات دوره‌ای برای بررسی پیشرفت بیماری و مدیریت عوارض
این راهنما با استناد به آخرین شواهد علمی، رویکردی جامع برای مدیریت نزدیک‌بینی در کودکان ارائه می‌دهد. انتخاب روش درمانی باید با توجه به شرایط هر کودک و پس از مشورت با متخصص انجام شود.
اخیرا دید خوبی را تجربه نمی کنید؟