۱. کلیات
- نزدیک‌بینی یک عیب انکساری شایع است که در آن نور جلوی شبکیه متمرکز می‌شود و باعث تاری دید دور می‌گردد.
- پیشرفت نزدیک‌بینی در کودکان نگران‌کننده است زیرا خطر عوارض چشمی (مانند جداشدگی شبکیه، گلوکوم) را در سنین بالاتر افزایش می‌دهد.
- مداخلات درمانی با هدف کاهش سرعت پیشرفت نزدیک‌بینی، به ویژه از طریق کاهش افزایش طول محوری چشم انجام می‌شوند.
۲. انواع مداخلات
الف) مداخلات نوری: ۱. ارتوكراتولوژی (Ortho-K):
- مکانیسم: استفاده از لنزهای سخت نفوذپذیر به گاز در طول شب برای تغییر شکل موقتی قرنیه
- اثربخشی: کاهش ۳۰-۵۰٪ در افزایش طول محوری نسبت به عینک‌های تک‌دید
- عوارض جانبی: خطر عفونت قرنیه، سایش قرنیه و کاهش حساسیت کنتراست
۲. لنزهای تماسی چندکانونی:
- مکانیسم: ایجاد دیفوكوس محیطی برای کاهش محرک‌های رشد چشم
- اثربخشی: کاهش ۲۵-۵۰٪ در پیشرفت نزدیک‌بینی
- عوارض: ناراحتی، تاری دید و افزایش خطر عفونت چشم
۳. عدسی‌های عینک با دیفوكوس محیطی:
- مکانیسم: ایجاد دیفوكوس میوپیك در محیط شبکیه
- اثربخشی: کاهش ۲۰-۴۰٪ در پیشرفت
- عوارض: حداقل؛ ممکن است باعث ناراحتی خفیف بینایی شود
ب) مداخلات دارویی:
- قطره‌های آتروپین با دوز پایین:
- مکانیسم: مهار بازسازی صلبیه از طریق اثر آنتی‌موسكارینیك
- اثربخشی: کاهش ۵۰-۶۰٪ در پیشرفت با غلظت ۰.۰۱% تا ۰.۰۵%
- عوارض: گشاد شدن مردمک، اختلال تطابق و حساسیت به نور
- نکته: غلظت‌های بالاتر (مثلاً ۰.۵%) موثرترند ولی عوارض بیشتری دارند
پ) مداخلات رفتاری:
- افزایش زمان فعالیت در فضای باز:
- مکانیسم: قرارگیری در معرض نور روشن و ترشح دوپامین
- اثربخشی: کاهش خطر شروع نزدیک‌بینی ولی اثر محدود بر کاهش پیشرفت در کودکان مبتلا
- توصیه: حداقل ۲ ساعت فعالیت روزانه در فضای باز
۳. شواهد مطالعات
- ارتوكراتولوژی: مطالعات تصادفی‌سازی شده کاهش معنادار رشد محوری را نشان داده‌اند
- لنزهای چندکانونی: طراحی‌های مرکز-دور بیشترین اثر را داشته‌اند
- آتروپین با دوز پایین: متاآنالیزها مؤثر بودن غلظت ۰.۰۱% با پروفایل ایمنی مناسب را تأیید کرده‌اند
- فعالیت در فضای باز: ارتباط قوی با کاهش بروز نزدیک‌بینی در مطالعات مشاهده‌ای
۴. ملاحظات کلیدی
- زمان مداخله: بیشترین اثر در سنین ۶-۱۲ سال (دوره رشد سریع چشم)
- پایبندی: موفقیت درمان به استفاده مداوم از مداخلات بستگی دارد
- ترکیب درمان‌ها: ترکیب روش‌ها (مثلاً ارتوكراتولوژی + آتروپین) ممکن است اثربخشی را افزایش دهد
۵. توصیه‌ها
- درمان‌های خط اول: آتروپین ۰.۰۱% و ارتوكراتولوژی به دلیل اثربخشی اثبات شده
- اقدامات پیشگیرانه: تشویق به فعالیت در فضای باز برای کودکان در معرض خطر
- پایش منظم: معاینات دوره‌ای برای بررسی پیشرفت بیماری و مدیریت عوارض
این راهنما با استناد به آخرین شواهد علمی، رویکردی جامع برای مدیریت نزدیک‌بینی در کودکان ارائه می‌دهد. انتخاب روش درمانی باید با توجه به شرایط هر کودک و پس از مشورت با متخصص انجام شود.
اخیرا دید خوبی را تجربه نمی کنید؟